Kto kłamie bardziej – grupa czy jednostka?
Filozofowie moralności argumentują często, że kłamstwo jest z natury złe bez względu na konsekwencje takiego postępowania. Na przykład słynny niemiecki filozof Immanuel Kant twierdził, że kłamstwo lub wszelkiego rodzaju oszustwa są zabronione w każdych okolicznościach i niezależnie od konsekwencji.
Ludzie jednak kłamią.
Jest to albo „niewinne niemówienie prawdy” wynikające z dobrych intencji nie krzywdzenia kogoś, albo robią to z premedytacją, aby coś zataić czy pokazać w lepszym świetle.
Badacze postanowili sprawdzić, kto bardziej kłamie – grupy ludzi, czy pojedyncze osoby?
Ciekawe, czy zgadniecie?
Będąc w grupach jej członkowie powinni dzielić się swoimi wątpliwościami moralnymi i w ten sposób wpływać pozytywnie na postawy innych. Moralność jest przecież normą grup społecznych. Jest wpisana w nasza kulturę. Jeśli choć jeden prawy człowiek zacznie namawiać pozostałych do uczciwości, inni powinni za nim podążyć.
Tymczasem grupy kłamią zdecydowanie bardziej niż pojedynczy ludzie. Prawi ludzie stając się członkami grupy łatwiej pozwalają sobie na nieuczciwość.
Dlaczego tak jest?
Kiedy tak się dzieje?
Pierwszy wniosek z badań jest taki, że grupy kłamią bardziej, kiedy jej członkowie wspólnie dzielą się korzyściami wynikającymi z tego kłamstwa. Innymi słowy łączą się w grupy dla wspólnych korzyści, czują się silniejsi i w taki nieuczciwy sposób zdobywają „łupy” oraz dzielą je między sobą. Czyli człowiek będąc w pewnej społeczności o wiele chętniej dopuści się kłamstwa dla zysku.
Z drugiej strony wykazano, że grupy wcale nie muszą otrzymywać jakiejkolwiek nagrody, żeby kłamać. Kłamią bardziej przez sam fakt, że ich członkowie mogą się ze sobą komunikować. Robią to bez wyraźnej przyczyny i jakby dla sportu.
Zamiast więc przekonywać się nawzajem do bycia uczciwym, z zasady postępują odwrotnie. Używają argumentów, aby kusić innych do zejścia na złą drogę. Kiedy znajdą się sami, zmieniają się.
Wszelkie przypominanie o moralności czy religijności poprawiało zachowanie grup jedynie na krótki czas. Chęć pokazania się z lepszej strony, oszukania innych szybko wracała.
Dlatego kiedy zawiązujemy jakąś społeczność w życiu realnym, czy w internecie bardzo ważne jest abyśmy ustalili już na początku pewne wartości i zasady. Wtedy dłużej utrzymamy w niej komunikację w oparciu o wymagane normy etyczne.
Dlaczego w grupie tak się zmieniamy? Z pewnością warto to jeszcze bardziej wyjaśnić.
Kocher, M. G., Schudy, S., & Spantig, L. (2018). I lie? We lie! Why? Experimental evidence on a dishonesty shift in groups. Management Science, 64(9), 3995-4008.
Cappelen, A. W., Sørensen, E. Ø., & Tungodden, B. (2013). When do we lie?. Journal of Economic Behavior & Organization, 93, 258-265.